PROGRAM PROFILAKTYCZNY

,,ŻYJ ZDROWO I BEZPIECZNIE"

OPRACOWANIE:

mgr Renata Kurlapska

mgr Sabina Bożek- Mizak

BUDOWA PROGRAMU

   WSTĘP

1. Założenia programowe
2. Cele programu
3. Organizacja pracy
4. Tematyka i treści programowe
5. Procedury osiągania celów
6. Ewaluacja

załączniki:

harmonogram działań profilaktycznych na rok szkolny 2003/2004

Kwestionariusze ankiet

WSTĘP

      Wraz z rozwojem dziecka i jego samodzielności musimy coraz bardziej liczyć się z koniecznością wyposażenia go w umiejętności przewidywania zagrożeń. Obowiązkiem przede wszystkim rodziców ale i nauczycieli jest od najwcześniejszych lat wyposażać dziecko w nawyki unikania, zapobiegania
i możliwie sprawnego pokonywania niebezpieczeństw. W szkole zamierzenia te są realizowane poprzez różne oddziaływania wychowawcze. W tych oddziaływaniach mieści się również profilaktyka – rozumiana przez nas jako nauka i ćwiczenie umiejętności obrony przed zagrożeniami.

         Treści profilaktyczne zawsze zajmowały sporo miejsca w programie wychowawczym szkoły. Od tego roku szkolnego, zgodnie z rozporządzeniem MEN z 26 lutego 2002 roku, wszystkie treści i oddziaływania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców zostały wyodrębnione z programu wychowawczego i tworzą – program profilaktyczny. Jako wynikający z programu wychowawczego szkoły, program profilaktyczny tworzy z nim spójną całość i stanowi podstawę wychowania uczniów w naszej szkole.

         Cele programu profilaktycznego są zbieżne z ogólno wychowawczymi celami szkoły. Pragniemy, by nasi uczniowie umieli odnaleźć swoje miejsce
 w rodzinie i społeczeństwie, by umieli współżyć z innymi ludźmi, by wszechstronnie się rozwijali, stali się ludźmi kulturalnymi, tolerancyjnymi, odpowiedzialnymi, szanującymi tradycje i wartości ogólnoludzkie. Celem szczegółowym naszego programu jest rozwijanie w uczniach umiejętności radzenia sobie z różnymi trudnymi sytuacjami i problemami, mogącymi sprzyjać sięganiu po alkohol, narkotyki i inne substancje szkodliwe dla zdrowia. Istotą niżej przedstawionego programu szkolnej profilaktyki jest ochrona dzieci przed zagrożeniami, a także reagowanie w sytuacji pojawiających się zagrożeń poprzez podejmowanie szerokiego zakresu działań profilaktyczno-wychowawczych.

I ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE

Program ten jest przeznaczony do prowadzenia zajęć w kl. I-VI, nauczycieli, wychowawców, rodziców oraz wszystkich osób zainteresowanych tą problematyką.

Powyższy cel będzie realizowany poprzez:

• wplatanie treści profilaktycznych w codzienne życie szkoły,
• cotygodniowe spotkania klasowe w klasach IV – VI,
• realizację ścieżek międzyprzedmiotowych, zwłaszcza ścieżki prozdrowotnej i wychowanie do życia w rodzinie,
• organizowanie różnych spotkań ze specjalistami zajmującymi się profilaktyką,
• organizowanie zajęć warsztatowych dla uczniów, nauczycieli i rodziców,
• wyjazdy na wycieczki klasowe,

         Program profilaktyczny obejmuje trzy zakresy działań.

1.    Działania w wymiarze szkolnym:

1. zaprezentowanie programu radzie pedagogicznej (przedyskutowanie jego sensu i potrzeby realizacji, oraz struktury, rodzaju i kolejności działań);
2. zaprezentowanie programu rodzicom, zaproszenie ich do współpracy poprzez miedzy innymi udział w ogólnoszkolnych imprezach profilaktycznych, wzbogacanie wiedzy na temat uzależnień na zajęciach psychoedukacyjnych;
3. zorganizowanie imprez profilaktycznych o charakterze ogólnoszkolnym

• pogadanka dla rodziców podczas wywiadówek
• konkursy o tematyce profilaktycznej
  4. przygotowanie materiałów informacyjnych dotyczących zagadnień profilaktycznych i ich prezentacja w gablocie;
  5. zaangażowanie środowiska lokalnego, związanego z profilaktyką do współpracy;
  6. udział uczniów w pozaszkolnych imprezach kulturalnych i konkursach
     o  tematyce profilaktycznej;

2.    Działania w wymiarze klasy:

1. wprowadzenie tematyki profilaktycznej na godzinach wychowawczych;
2. włączenie się klas do ogólnoszkolnych imprez o charakterze profilaktycznych;
3. zapraszanie specjalistów zajmujących się profilaktyką na zajęcia.
4. nawiązanie współpracy wychowawców klas z rodzicami i omawianie problemów związanych z ochroną dzieci przed zagrożeniami podczas spotkań klasowych;

3. Działania na rzecz indywidualnych osób.

Ten zakres działań dotyczy głównie uczniów wykazujących zaburzenia w zachowaniu, ponieważ uczniowie ci są najbardziej narażeni na uleganie wszelkiego rodzaju nałogom. Program profilaktyczny przewiduje przygotowywanie dla takich uczniów we współpracy z rodzicami, indywidualnych programów naprawczych, kierowanie ich w miarę możliwości na specjalistyczne zajęcia.

         Treści programu realizowane będą podczas:

1. Zajęć edukacyjnych (przedmioty).
2. Ścieżek edukacyjnych (edukacja pro – zdrowotna, wychowanie do życia w rodzinie).
3. Godzin wychowawczych.
4. Zajęć pozalekcyjnych.
5. Zajęć spójrz inaczej.
6. Zajęć świetlicowych.

Za realizację programu profilaktycznego Żyj zdrowo i bezpiecznie odpowiedzialni będą nauczyciele, wychowawcy.

II CELE PROGRAMU

Program zawiera cele główne i szczegółowe.

         Cele główne:

1. Stwarzanie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu.
2. Rozbudzanie zainteresowania dziecka własnym zdrowiem i rozwojem.
3. Ułatwianie nabywania podstawowych umiejętności dbania o swoje zdrowie.
4. Ukazanie dzieciom znaczenia sportu zarówno dla ich fizycznego jak i psychicznego rozwoju.
5. Poznawanie zagrożeń cywilizacyjnych oraz nabycie umiejętności właściwego zachowania się w przypadku kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi, toksycznymi, łatwopalnymi, wybuchowymi, niewybuchami i niewypałami.
6. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania własnych mocnych i słabych stron, zalet i wad.
7.  Próba wskazania właściwego stosunku do własnych pozytywnych i negatywnych emocji.
8. Kształcenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych i umiejętności szukania pomocy.
9. Przeciwdziałanie agresji i uzależnieniom.

Cele szczegółowe

Program zawiera następujące cele szczegółowe w odniesieniu do poszczególnych kręgów tematycznych.

1. Promocja zdrowego stylu życia

• Umiejętność określenia, jakie czynniki negatywne i pozytywne wpływają na nasze zdrowie.
• Dostrzeżenie faktu ile korzyści przynosi nam zdrowy organizm.
• Poznanie łatwych sposobów dbania o zdrowie własne i innych.
• Różne kategorie zdrowia i choroby.
• Umiejętność dbania o swoje zdrowie psychiczne.
• Poznanie najgroźniejszych chorób społecznych naszych czasów, ich przyczyn i skutków.
• Dostrzeganie zależności między stylem życia, a rodzajem chorób społecznych.
• Umiejętność zdrowego odżywiania się.
• Rozumienie konieczności dostarczania organizmowi wszystkich składników pokarmowych.                                

2. Profilaktyka uzależnień

• Ukazanie szkodliwości zażywania alkoholu, narkotyków, nikotyny dla zdrowia i życia człowieka.
• Ukazanie skutków nałogu.
• Wskazanie przyczyn i skutków uczenia się i nabywania negatywnych nawyków.

• Wzbogacanie wiedzy na tematy: uzależnień lekami oraz uzależnienia od komputera.

3. Poznawanie siebie i innych

• Samopoznanie, właściwe postrzeganie siebie.
• Rozwijanie poczucia własnej wartości, poznanie swoich mocnych stron.
• Współpraca i współdziałanie w grupie.
• Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
•  Uczenie się umiejętności odmawiania.

4. Bezpieczeństwo i higiena w życiu codziennym

• Wskazywanie niebezpiecznych miejsc podczas drogi ucznia z domu do szkoły.
• Znajomość i stosowanie się do podstawowych zasad zachowania się pieszego w ruchu drogowym oraz znaków i sygnałów drogowych.
• Umiejętność dbania o własne bezpieczeństwo.
• Nabyć świadomość współodpowiedzialności za bezpieczeństwo własne
  i innych uczestników ruchu drogowego.

• Rozumieć konieczność przestrzegania higieny podczas przygotowywania posiłków.
• Wskazać skutki braku higieny ciała i umysłu.

• Nabywać umiejętności dbania o swoje zdrowie fizyczne i umysłowe.

5. Przemocy – stop

• Zapobieganie przemocy i agresji wobec dzieci w rodzinie.
• Umiejętność radzenia sobie z własną i cudzą agresją.
• Zapobieganie atakom niszczycielstwa i wandalizmu w szkole.
• Zapobieganie przemocy i eliminowanie agresji słownej i fizycznej wśród uczniów w szkole.

6. Uczeń w klasie, w szkole, w środowisku

• Poznanie zasad współżycia społecznego i relacji międzyludzkich.
• Rozwijanie umiejętności współżycia w grupie.
• Unikanie konfliktów w szkole, w klasie i środowisku.
• Wyrabianie poczucia odpowiedzialności.
• Rozumienie potrzeby pomocy koleżeńskiej – dzielenia się własnymi umiejętnościami.

           W wyniku realizacji programu uczeń powinien:

III ORGANIZACJA PRACY

         Program profilaktyczny Żyj zdrowo i bezpiecznie będzie prowadzony przez wychowawców klas oraz nauczycieli posiadających ukończony kurs
w zakresie działań profilaktycznych. Wszyscy nauczyciele będą mogli korzystać z fachowej pomocy pedagogów i psychologów pracujących w poradni psychologiczno – pedagogicznej. Nauczyciele w trakcie działań profilaktycznych będą starali się również pozyskać rodziców uczniów
i zainteresowaną społeczność lokalną.

IV TEMATYKA I TREŚCI PROGRAMOWE

         Problematyka objęta programem będzie podzielona na sześć bloków tematycznych.

1. Promocja zdrowego stylu życia.
2. Profilaktyka uzależnień.
3. Poznawanie siebie i innych.
4. Bezpieczeństwo i higiena w życiu codziennym.
5. Przemocy – stop.
6. Uczeń w klasie, w szkole, w środowisku.

Bloki te będą realizowane w trakcie zajęć spójrz inaczej, zajęć świetlicowych, ścieżek edukacyjnych (edukacja pro – zdrowotna, wychowanie do życia w rodzinie) oraz lekcji wychowawczych.

V PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

           Proponowany program dotyczy profilaktyki zintegrowanej, obejmującej wielokierunkowe oddziaływania na ucznia. Głównym celem programu jest kształtowanie osobowości dziecka, umiejętności współżycia z otoczeniem, rozwijanie zdolności podejmowania racjonalnych decyzji i wypracowanie postaw i wartości pomagających w zachowaniu zdrowia psychicznego
i fizycznego oraz ograniczanie i likwidowanie barier, które blokują prawidłowy rozwój. Realizacja zakładanych celów wymagać będzie od uczniów, nauczycieli i rodziców najbardziej adekwatnych dla ich osiągnięcia procedur, czyli strategii osiągania celów.

FORMY REALIZACJI

Dla osiągnięcia założonych celów przyjmuje się następujące formy ich realizacji:

• godziny do dyspozycji wychowawcy;
• spotkania z rodzicami;
• spotkania z pielęgniarką, z funkcjonariuszem policji, przedstawicielem straży pożarnej, pedagogami i psychologami z poradni psychologiczno- pedagogicznej;
• spotkania z przedstawicielami różnych instytucji i organizacji;
• wycieczki, biwaki;
• zabawy i ćwiczenia w terenie;
• konkursy, turnieje wiedzy;
• inscenizacje programów słowno-muzycznych.

Okazją do realizacji zadań będą również wystawy prac plastycznych, spotkania z ciekawymi ludźmi, organizowanie sesji popularno-naukowych w połączeniu z odczytem lub wygłoszeniem referatu.

FORMY PRACY  PRZY REALIZACJI PROGRAMU

          Podczas zajęć będą stosowane takie formy pracy jak:

• indywidualna;
• zespołowa;
• grupowa.

          Spośród form organizacyjnych należy zwrócić uwagę na prace grupowe uczniów, podczas których prowadzą dialogi, konfrontują wiedzę, uczą się współpracy, planowania zadań z uwzględnieniem różnych potrzeb członków grupy. Ta forma pracy jest szansą do zaktywizowania dzieci nieśmiałych.

METODY I TECHNIKI PRACY

Metody stosowane w pracy z dziećmi powinny stwarzać atmosferę sprzyjającą usamodzielnianiu, aktywizacji i współdziałaniu dzieci w zespole. Będą one dostosowane do możliwości uczniów, tematyki, treści oraz założonych celów. Metody pracy przyczynią się do rozwijania u uczniów umiejętności samodzielnego, bezkonfliktowego rozwiązywania problemów, umożliwią zastosowanie zdobytych informacji w życiu, przygotują do współdziałania w grupie, wdrożą do kreatywności oraz rozwiną odpowiedzialność za zdrowie swoje i innych.

Zawarty w programie zakres tematów przyczyni się do pełnej realizacji celów przy zastosowaniu m.in. takich technik jak:

• krąg uczuć;
• burza mózgów;
• odgrywanie ról i scenek sytuacyjnych;
• dyskusje, debaty, dzielenie się doświadczeniem;
• pogadanki, rozmowy (oddziaływanie werbalne)
• gry i zabawy.

Podczas realizacji celów ważne również będzie stworzenie środowiska szkolnego, przyjaznego uczniom, opartego na zrozumieniu oraz zagospodarowanie czasu wolnego poprzez organizowanie zajęć pozalekcyjnych.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

         Podczas realizacji programu zostaną zastosowane różnorodne środki dydaktyczne wykonane przez nauczycieli, uczniów, rodziców oraz będące na wyposażeniu pracowni. Założone cele będą osiągane również w oparciu o ciekawy i bogaty materiał zaczerpnięty z literatury, internetu oraz innych źródeł informacji.

Pełne osiągnięcie założonych celów programu ściśle związane jest
z wszechstronnym współdziałaniem szkoły ze środowiskiem rodzinnym
i społecznym ucznia oraz współpraca z różnymi instytucjami wspierającymi szkołę w zakresie podejmowanych działań profilaktycznych.

W ramach realizacji programu profilaktycznego rodzice będą uczestniczyli w organizowanych przez szkołę warsztatach i spotkaniach z pedagogami
i specjalistami z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Ponadto wezmą udział w organizowaniu imprez i wycieczek szkolnych. Informacje o realizacji treści programowych będą przekazywane rodzicom podczas spotkań ogólnoszkolnych lub zebrań klasowych. Szkoła będzie również utrzymywała stały kontakt
z poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Kozienicach, policją, służbą zdrowia i innymi instytucjami.

VII EWALUACJA

Przeprowadzenie ewaluacji jest konieczne, aby stwierdzić czy zaproponowany i przyjęty program profilaktyczny ma pożądany wpływ na ucznia. Ewaluacja pozwoli stwierdzić, w jakim stopniu zamierzone cele zostały osiągnięte oraz czy wybrane metody, środki i formy okazały się skuteczne.

Wyniki przeprowadzonych badań będą przedstawione na radzie pedagogicznej, a wnioski z ewaluacji posłużą do doskonalenia jakości pracy
w obszarze działań profilaktycznych.